James Webb teleskobu birinci yıldızların ışığını arayacak

Tartısı 6 tonu aşan teleskop, vinçle kaldırılarak lazer ışınlarının milimetrik kılavuzluğunda roketin üzerindeki yerine oturtuldu.

10 milyar dolara mal olan James Webb uzay teleskobu, şimdiye kadar yapılan en kıymetli bilimsel deney olarak niteleniyor.

Dev aynası ve son derece hassas aygıtlarıyla, 13,5 milyar yıl öncesinde oluşan yıldızların ışıklarını tespit etmeye çalışacak, ömür belirtisi aramak için uzak gezegenlerin atmosferlerini araştıracak.

Teleskobu taşıyan roketin 22 Aralık Çarşamba günü fırlatılması bekleniyordu lakin rokete kenetlenmesi ile ilgili birtakım sıkıntılar nedeniyle, 24 Aralık’tan evvel fırlatılabileceği sanılmıyor.

James Webb uzay teleskobu, Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’ne (NASA) ilişkin bir proje lakin roketi fırlatma misyonunu Avrupa Uzay Ajansı (ESA) ile Kanada Uzay Ajansı (CSA) üstlendi.

ESA bu misyon için, Ariane-5 roketini kullanıyor. Ariane-5, Fransız Guyanası’ndaki Kourou uzay üssünden fırlatılacak.

Tıpkı anda hem roket, hem de teleskop üzerindeki çalışmaları yürüten uzay üssü teknisyenleri, daha lakin geçen hafta ikisini birebir binaya getirdi.

Teleskopla roketin kenetlenmesi için vincin milimetrik hassasiyetle hareket yapması gerekti. Bu süreç sırasında teleskopla aynalarının zerre kadar kirlenmemesi için, etrafına bir plastik perde sarıldı.

Bundan sonraki basamak, roketin ön kısmındaki koni formundaki kapağın, teleskobun üzerine kapatılması. Bu da Salı günü yapılacak.

Kapak, uzaya çıkış sırasındaki birinci üç dakika içinde James Webb teleskobunu koruyacak.

Webb teleskobu katlanmış haliyle 10,6 metre eninde, uzunluğu ve derinliği ise 4,5 metre olan bir dikdörtgen biçiminde.

Bu da roketin ön kapağı ile ortasında yalnızca 15-20 santimetrelik bir boşluk kalacağı manasına geliyor ve fırlatma sırasındaki titreşim nedeniyle bu aralık 9 santimetreye kadar düşebilecek.

Teleskop, fırlatılana kadar nezaret altında tutulmaya devam edecek.

ESA’nın James Webb projesini yürüten yetkilisi Peter Rummel, roket kapağı üzerinde içeriye erişim noktaları bulunduğunu ve bu sayede, son derece kuru, pak hava ile roketin içini pak tutabileceklerini söylüyor.

Rummel, BBC’ye yaptığı açıklamada “Elbette teleskobu da çalıştırıp, her şeyin yolunda olup olmadığını denetim ediyoruz” dedi.

Yaklaşan uçuş için Ariane roketinde değişiklikler yapıldı. Bilhassa de, yörüngeye çıkarken basınç kaybının eşit seviyede olmasını sağlamak için kapağın yan taraflarına özel havalandırma delikleri yapıldı.

Bu sayede kapak ayrılırken, teleskoba ziyan verebilecek ani değişiklikler olması engellenecek.

Roket, teleskobu Dünya’dan yaklaşık 1,5 milyon kilometre uzaklığındaki bir müşahede istasyonuna gitmesi için gereken yörüngeye fırlatacak.

Bir ay sürecek bu seyahat sırasında teleskobun 6,5 metre çapındaki ana aynası ile bir tenis kortu büyüklüğündeki güneş kalkanı açılacak.

James Webb teleskobu, Büyük Patlama’dan sonra oluşan birinci objelerin imajını alacak halde tasarlandı.

Bunların birinci galaksileri oluşturan dev yıldızlar olduğu sanılıyor.

Oxford Üniversitesi’nden Profesör Andy Bunker, “Bu devasa birinci yıldızların süratle kara deliklere düşüp parçalanabileceğine dair spekülasyonlar var” diyor.

Profesör Bunker’ın sözüne nazaran, diğer büyük yıldızların da çekirdekleri süratle parçalanacak. Buna “süpernova” deniyor.

Bunker, “Bunları yıldız patlamaları olarak görüyoruz. Fakat yıldız kütlesinin direkt kara deliğin içine çekilerek parçalandığı bir nokta bulunuyor ve bu noktanın varlığı öngörülmesine karşın şimdiye kadar hiç gözlemlenmedi” diyor ve ekliyor:

“Dolaylı da olsa, Webb teleskopu bize bu hususta delil sunabilir.”