Papa Francis, isimsiz mezar skandalından sonra Kanada’ya gidiyor

Katoliklerin manevî başkanı Papa Francis, eski yatılı okul bölgelerinde yerlilere ilişkin isimsiz mezarlar bulunmasının akabinde yerli halkla uzlaşma sürecinin bir kesimi olarak Kanada’ya ziyaret gerçekleştirecek.

Kanada’da geçtiğimiz aylarda eski yatılı okul bölgelerinde Kızılderili (yerli) halkına ilişkin yüzlerce mezar ve kemik kalıntılarının tespit edilmesi ülke genelinde reaksiyon çekmiş, protestolar sırasında çok sayıda Katolik kilisesinde arka arda yangın çıkarılmıştı.

Vatikan’dan yapılan açıklamada, Katoliklerin manevî önderi Papa Francis’in yerli halkla uzlaşma sürecinin bir modülü olarak Kanada’ya gitmesi için ülkedeki piskoposlar tarafından yapılan daveti kabul ettiği bildirildi.

Kanada’da Katolik kilisesine bağlı yatılı okullarda çocuk istismarı ve yetersiz beslenmeye maruz bırakılan yerli halktan kilise ismine özür dilemesi davetiyle karşı karşıya olan Papa Francis’in kelam konusu ziyaret için istekli olduğu belirtildi. Papa’nın ziyaretinin tarihinin ise daha sonra kararlaştırılacağı söz edildi.

Papa Francis yerlilere ilişkin isimsiz mezarların bulunmasının akabinde yaptığı açıklamada, acı çektiğini söyleyerek yerli halkların haklarına ve kültürlerine hürmet gösterilmesi davetinde bulunmuştu. Lakin Papa Francis, birtakım Kanadalıların talep ettiği üzere direkt özür dilememişti. Önemli suiistimallerin meydana geldiğini kabul eden Kanadalı piskoposlar ise eylül ayında özür dilemişti.

ESKİ YATILI OKULDA İSİMSİZ MEZARLAR BULUNMUŞTU

Güney Körfez Adaları ortasında yer alan ve evvelce “Kuper” olarak bilinen Penelakut Adasındaki Penelakut Yerli Kabilesi temmuz ayında, Kuper Adası Yatılı Okuluna konut sahipliği yapan bölgede 160’tan fazla “belgesiz ve işaretsiz” mezar bulunduğunu duyurmuştu.

Açıklamada First Nations toplulukları işaret edilerek, “Sizi Kuper Adası Yatılı Okulu hakkında farkındalığı artırmak, yerimizde ve kıyılarımızda 160’tan fazla evraksız ve işaretsiz mezarın teyidi için çalışmalarımıza katılmaya davet ediyoruz” tabirleri kullanılmıştı. Mezarların nasıl bulunduğuna dair detay verilmemişti. Kelam konusu yatılı okul, 1890’dan 1970’lere kadar evvelce Kuper Adası olarak bilinen Penelakut Adası’nda faaliyet göstermişti.

KANADA’DA NELER YAŞANDI?

Kanada’nın Britanya Columbia eyaletinde geçtiğimiz Mayıs ayında, 1978 yılında kapatılan Kamloops Kızılderili (Yerli) Yatılı Okulunda yer radarı metoduyla yürütülen çalışmalarda ise 215 çocuğun kalıntılarına rastlanmıştı. Kanada Yerli Halklarla Bağlantılar Bakanı Carolyn Bennett yatılı okulların “utanç verici” bir sömürge siyasetinin modülü olduğunu belirtmişti.

Geçtiğimiz 24 Haziran’da ise Sakatchewan eyaletindeki Marieval Yatılı Kilise Okulunun bahçesinde resmi kayıtlarda olmayan 751 çocuğun kalıntılarının yer aldığı mezarlar bulunmuştu. Yeniden 30 Haziran’da British Columbia eyaletinde yer alan St. Eugene Misyon Okulu yakınında 182 isimsiz mezar tespit edilmişti.

HÜKÜMET, YERLİ HALKTAN ÖZÜR DİLEMİŞTİ

Kanada’da yatılı okullar, 19’uncu ve 20’nci yüzyıllarda yerli gençleri asimile etmek maksadıyla hükümet ve dini yetkililer tarafından işletilen mecburî okullardı. Kamloops’taki Kamloops Kızılderili (Yerli) Yatılı Okulu ülkedeki yerli yatılı okulu sisteminin en büyüğü olarak biliniyordu. Okul, 1890’da Roma Katolik yönetimi idaresinde açılmıştı.

Ülkedeki çalışmalara nazaran, 1863’ten 1998’e kadar 150 binden fazla yerli çocuk ailelerinden alınarak bu okullara yerleştirildi. Çocukların çoklukla kendi lisanlarını konuşmalarına ya da kültürlerini yaşamalarına müsaade verilmediği belirtilirken, birçoğunun makûs muamele ve istismara maruz kaldığı tespit edildi.

2008 yılında kelam konusu uygulamaların yol açtığı tesirleri belgelemek için kurulan Hakikat ve Uzlaşma Komitesi, yürüttüğü çalışmalar sonucu çok sayıda yerli çocuğun ‘asla kendi topluluklarına geri dönmediğini’ ortaya koydu.

2015’te yayınlanan dönüm noktası niteliğindeki raporda, okullardaki sistemin “kültürel soykırım” manasına geldiğini tabir edildi. 2008 yılında ise Kanada hükümeti kelam konusu sistem için yerli halktan resmi olarak özür dilemişti.