Varyant yayılıyor, dünya teyakkuzda

BİRİNCİ olarak 9 Kasım’da keşfedilen ve Dünya Sıhhat Örgütü (DSÖ) tarafından evvelki gün “Omicron” olarak isimlendirilen koronavirüsün yeni varyantı dünya çapında tedirginliğe yol açıyor. Türkiye dahil çok sayıda ülke Afrika’nın güneyi için peş peşe uçuş iptalleri açıklarken, tıpkı pandeminin başında olduğu üzere birtakım kıymetli aktifliklerin ertelendiği haberleri de geldi. Lakin uzmanlar varyantın çoktan dünyaya yayılmış olabileceğinden tasa ediyor.

UÇUŞLAR VE ETKİNLİKLER İPTAL

Aşılara karşı direnci ve bulaşıcılık düzeyi şimdi inceleme konusu olan Omicron varyantı nedeniyle Afrika’nın güneyine uçuşları durduran ülkeler listesine Avustralya, Brezilya ve Suudi Arabistan eklendi. Evvelki gün Avrupa Birliği, İngiltere, İsrail, Kanada ve Türkiye benzeri tarafta karar açıklamıştı. Dünya Ticaret Örgütü de dört yıl ortadan sonra Cenevre’de yapılması planlanan bakanlar konferansını iptal etti. İngiltere’de iki Omicron olayının görülmesi üzerine Başbakan Boris Johnson, kapalı yerlerde maske takma zorunluluğunun geri geldiğini ve aşı durumlarına bakılmaksızın ülkeye giren herkesin varışlarından iki gün sonra PCR testi yaptırması gerekeceğini duyurdu.

İKİ UÇAKTAN 61 OLAY ÇIKTI

İki yıl öncesini hatırlatan önlemlere başvurulsa da varyant Avrupa’da yayılmaya başlamış olabilir. Cuma günü Güney Afrika’dan Hollanda’ya yaklaşık 600 yolcu taşıyan iki uçak ülkede paniğe neden oldu. Hollanda Sıhhat Bakanlığı, yolculardan 61’inin korona testinin müspet çıktığını bildirdi. Yetkililer önemli bir kuşku olduğunu belirtirken, bu şahısların Omicron varyantı taşıyıp taşımadıkları şimdi netlik kazanmadı. Almanya, İtalya ve Çekya’da da Omicron olayları görüldü. Evvelki gün Belçika, 11 Kasım’da Mısır’dan Türkiye aktarmalı gelen bir şahısta yeni varyanta rastlandığını bildirmişti.

YAYILMA RİSKİ ÇOK YÜKSEK

Avrupa Birliği sıhhat yetkilileri, varyantın kıtada yayılma riskinin “yüksek ila çok yüksek” olduğu açıklamasını yaptı. Omicron teşhisi konan şahıslarda virüs yükünün çok yüksek olduğuna işaret ederken, Dünya Tabibler Birliği Lideri Frank Ulrich Montgomery en büyük kaygısının “Delta kadar bulaşıcı, Ebola kadar tehlikeli” bir varyantının ortaya çıkması olduğunu söyleyerek risklere dikkat çekti.

NEDEN ‘NU’ DEĞİL OMICRON

VARYANTLARIN birinci görüldüğü ülkeye nazaran isimlendirilmesi ırkçı reaksiyonlara neden olunca DSÖ, Yunan alfabesindeki harflere nazaran isimlendirme yoluna gitmişti. Bilimsel ismi “B.1.1.529” olan varyantın ‘Nu’ formunda isimlendirilmesi bekleniyordu, fakat DSÖ iki harf atlayarak ‘Omicron’da karar kıldı. New York Post gazetesinin haberine nazaran, İngilizce ‘new’ (yeni) sözü ile karıştırılmaması için Nu adlandırmasından kaçınıldı. Bundan bir sonraki harf olan ‘Xi’den ise Çin Devlet Lideri Şi Cinping’in (Xi Jinping) ismini çağrıştırdığı için vazgeçildi.

DSÖ’NÜN KORKTUĞU BAŞINA GELDİ

OMICRON varyantı fakir ülkelerdeki düşük aşılama oranının neden olabileceği risklere örnek oldu. Dünya nüfusunun yüzde 42’si tam aşılanmışken Afrika’da bu oran yalnızca yüzde 7 düzeyinde. DSÖ aşının bulunmasından beri güçlü ulusları, bilhassa Afrika ve Asya’daki ülkelere daha fazla aşı sağlamaları istikametinde uyarıyordu. Hatta örgüt, üçüncü doz aşılamaya başlamakta çabuk edilmemesini, bunun yerine aşıların fakir ülkelere gönderilmesini istemişti. Fakat bu davetler şu ana kadar kâfi karşılık bulmadı. 206 milyon ile Afrika’nın en kalabalık ülkesi Nijerya’da tam aşılıların oranı yüzde 2’nin altında kalırken bu oranın Avrupa ve ABD’de sırasıyla yüzde 67 ve yüzde 58 olması bu mevzudaki başarısızlığı özetler nitelikte.

YENİ AŞI HAFTALAR İÇİNDE ÜRETİLEBİLİR

YEPYENİ virüse nazaran en fazla başkalaşım gösteren varyant olan Omicron, aşıların amaç aldığı başak proteininde görülen 30’dan fazla mutasyon nedeniyle bilim insanlarını endişelendiriyor. Aşı üreticisi şirketlerden de peş peşe açıklamalar geldi. Pfizer/Biontech yaklaşık 100 gün içinde varyanta özel aşı üretebileceklerini söyledi. AstraZeneca ile aşı geliştiren Oxford Üniversitesi’nden Profesör Andrew Pollard da muhtaçlık olması halinde yeni aşının “çok hızlı” geliştirilebileceğini tabir etti.

KORONA İLACI BEKLENENİ VERMEDİ

ABD’li ilaç şirketi Merck’in ilacı koronavirüse karşı tesirli oldu, fakat başarısı birinci iddiaları yakalayamadı. COVID-19’a özel geliştirilen ilacın, yüksek risk kümesindeki hastalarda hastaneye yatış ve mevt mümkünlüğünü yüzde 30 azalttığı tespit edildi. Klinik çalışmaların erken basamağında bu oran yüzde 50 olarak belirtilmişti. Düşük aktiflik düzeyine rağmen Amerikan Besin ve İlaç Dairesi (FDA), “Molnupiravir” isimli ilaca kullanım müsaadesi verilmesini görüşmek üzere salı günü toplanacak.