Türk müteahhitleri yurt dışında 17,7 milyar dolarlık iş üstlendi

Türkiye Müteahhitler Birliği (TMB), “Sert Geçecek Kışa Doğru” başlıklı, “Ekim 2021 İnşaat Bölümü Tahlili Raporu”nu yayımladı.

Raporda, Türkiye iktisadının lokomotifi olan inşaat bölümünde ertelenmiş yatırımların sonlu da olsa hayata geçmeye başladığına dikkati çekilerek, yatırımların arttığı inşaat dalında 8 ayda 300 bin şahsa iş kapısı açıldığı belirtildi.

Yılın ikinci çeyreğinde yatırımlarda izlenen rölâtif güzelleşmenin sürmesinin dal için kıymetli olduğu belirtilen raporda, bölümde istihdam edilen kişi sayısının 2020’de ortalama 1,5 milyon dolayında iken ağustos ayı prestijiyle bu sayının 1,8 milyon olduğu kaydedildi.

İnşaat bölümünün, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgını kaynaklı düşük baz tesirine karşın 2021 yılının birinci iki çeyreğinde yıllık bazda sırasıyla yüzde 3,3 ile yüzde 3,1’lik hudutlu büyüme kaydettiği söz edilen raporda, sürdürülebilir büyüme için inşaat yatırımlarının hızlanmasına ve yatırımlara kâfi ödenek sağlanmasına, bölüm üzerinde geçen periyotta öngörülemez seviyede artan girdi maliyetlerinin yarattığı baskının ve vergi yükünün azaltılmasına muhtaçlık duyulduğuna işaret edildi.

Raporda, bu yılın birinci iki çeyreğinde Türkiye’de toplam yatırımların, sırasıyla yüzde 12,4 ve yüzde 20,3 arttığı kaydedilerek, “İnşaat yatırımları, yılın birinci çeyreğinde yüzde 3,4 gerilemiş, ikinci çeyrek devirde de yalnızca yüzde 12,2 artmıştır. Sürat kazanan aşılama çalışmaları sonucunda iktisatta kısıtlamaların kalkmaya başlamasıyla, ertelenmiş yatırımların da tekrar gündeme alınmaya başladığı görülmektedir.” tabirleri kullanıldı.

“Fiyat farkı ve tasfiye hakkı acilen hayata geçmeli”

Salgın ortamında emtia fiyatlarındaki yükseliş ile girdi maliyetlerinin dünya genelinde arttığına, iç ekonomik gelişmeler paralelinde döviz kurlarında yaşanan artıştan kaynaklı olarak da Türk inşaat kesimi için sorunun ağırlaştığına dikkati çekilen raporda, şu değerlendirmelerde bulunuldu:

“Altyapı ve üstyapı inşaatlarında kullanılan çelik, çimento, bakır, cam, alüminyum, PVC, tesisat ve elektrik gereçleri üzere eserlerin fiyatlarında yaşanan yüksek artışlar yurt içinde müteahhitlik kısmını işlerini sürdüremez hale getirmiştir. TMB’nin bu mevzudaki görüşü, eser fiyatlarının özgür rekabet kuralları, piyasa koşulları çerçevesinde oluşması gerektiği, buna bağlı olarak da kamu projelerinde patron kamu kurumları tarafından yüklenici firmalara ek fiyat farkı ödenmesi ve kuralsız tasfiye ve bölüm hakkı tanınması gereksinimi bulunduğudur. Bu doğrultuda, TMB tarafından hazırlanan bir düzenleme taslağı Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Kamu İhale Kurumuna sunulmuş olup, düzenlemenin acilen hayata geçirilmesi için teşebbüsler sürdürülmektedir.”

Raporda, Ticaret Bakanlığının son bilgilerine nazaran, Türk müteahhitlerin yılın yurt dışında 9 ayında üstlendiği 167 yeni projenin toplam fiyatının 17,7 milyar dolar olduğu belirtildi.

Böylelikle yıl sonu için ortaya konan 20 milyar dolarlık gayeye ulaşılmasının beklenildiği, orta vadede bu fiyatın 50 milyar dolar düzeyine çekilmesinin amaçlandığına işaret edilen raporda, petrol fiyatlarının seyrinin dalın yurt dışı faaliyetlerini etkileyeceği tabir edildi.

Raporda, son iki yılın en yüksek düzeylerinde olan petrol fiyatlarının, petrol üreticisi ve ihracatçısı bölge ülkelerinde güçlü olan Türk müteahhitleri için yeni yatırımlar için potansiyel yaratabileceği söz edildi.

“Uluslararası pazarda riskler sürüyor”

Salgının ve ortaya çıkan mutasyonlarının projelerde belirsizlik yarattığı vurgulanan raporda, gelişmiş ülke merkez bankalarının faiz siyasetlerinde atacağı sıkılaşma adımlarıyla proje finansmanı konusundaki zorlukların artmasının beklendiği bildirildi.

Raporda, TMB’nin, yurt dışı müteahhitlik hizmetlerinde Türk iş gücü sayısının artırılmasına yönelik çalışmalarını hızlandırdığına işaret edilerek, bilhassa yurt dışında istihdam edilen iş gücüne yönelik gelir vergisi muafiyeti talebinin acilen karşılanmasının kıymet taşıdığı kaydedildi.

TMB’nin “Türk müteahhitliği” kavramının temsil kabiliyeti en yüksek kuruluşu olarak Ticaret Bakanlığı ile ortak bir akreditasyon sistemi kurulmasına talip olduğu belirtilen raporda, şu sözler kullanıldı:

“Kamu-özel bölüm iş birliğiyle müteahhitlik firmalarını mali, teknik ve performansa dayalı objektif kriterler ve standartlar çerçevesinde sınıflandıracak bir ‘Akreditasyon Sistemi’ önerilmektedir. Yurt içinde ise bir müddettir finansman ve nakit akışı problemi içinde kalan bölümde borçluluk oranları yüksek seyretmektedir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunun bilgilerine nazaran ağustos prestijiyle, inşaat kesiminde kullanılan nakdi kredi toplamı 341,9 milyar lira olup, birebir periyotta takipteki kredi oranı yüzde 8,5 olarak kaydedilmiştir. Konut kredisi faizlerinin yüksek seviyelerde seyretmesinin tesiriyle toplam satışlar içinde ipotekli satışlardaki gerileme bilhassa öne çıkmaktadır. İpotekli satışlardaki gerilemede konut kredisi faiz oranı etkiliyken bu mevzuda ‘psikolojik sınır’ olan yüzde 1 düzeyi çoktan aşılmıştır. Konut alanında yeni inşaatların tamamlanarak kullanıma sunulmasına rağmen stok büyüme suratında bir ölçü yavaşlama izlenmiştir. Türkiye’de şu an yaklaşık 1,5 milyonluk konut stoku bulunduğu hesaplanmaktadır. Lakin faiz oranlarındaki artışla değişen piyasa koşullarında yapı ruhsatındaki artış yarı yarıya sürat kesmiş, alınan ruhsatlara karşın bölümde yine proje arzında temkinli yaklaşım sürmüştür.”