Türkiye öncü rol üstlenecek: COP26 Doruğu hakkında her şey

Yeni tip corona virüs (Covid-19) salgını nedeniyle bir yıl ertelenen konferans, 31 Ekim-12 Kasım’da Glasgow kentinde düzenlenecek.

120’den fazla dünya başkanı, konferansın birinci birkaç gününde bir ortaya gelecek. Başkanlar daha sonra ayrılarak yerlerini müzakereleri yapacak başta etraf bakanları olmak üzere üst seviye yetkililere bırakacak.

Yaklaşık 25 bin kişinin katılması beklenen konferansta görüşmelerin 12 Kasım Cuma günü saat 18.00’de sona ermesi planlansa da geçmiş tecrübeler, müzakerelerin cumartesiye ve pazara kadar uzayacağını gösteriyor.

GLOBAL SICAKLIK ARTIŞININ 1,5 DERECEYLE SONLANDIRILMASI HEDEFLENİYOR

Bu yılki konferans, yüklü olarak global sıcaklık artışının sonlandırılmasına odaklanıyor. Bu hususta dönüm noktası olarak kabul edilen 2015 Paris İklim Mutabakatı’nda ülkeler global sıcaklık artışını, sanayi ihtilali öncesine oranla 2 derecenin “çok altında” tutmayı taahhüt ederken, bunu 1,5 derece ile sonlandırmak için efor göstereceklerini bildirdi.

Bağlayıcı olan bu maksatlara ulaşmak için ülkeler, yakın gelecekte sera gazı emisyonunu azaltmak yahut sıfırlamak için bağlayıcı olmayan ulusal maksatlar üzerinde de anlaştı.

Lakin bu ulusal amaçların, Paris İklim Anlaşması’ndaki sıcaklık amaçlarını tutturmak için kâfi olmayacağı hatta 3 derece yahut daha fazla ısınmanın görüleceği belirlendi. Bunun üzerine Fransa’nın talebiyle 5 yılda bir yeni taahhütlerle masaya geri dönülmesini öngören bir düzenek oluşturuldu. Bu 5 yıl, 31 Aralık 2020’de dolsa da salgın nedeniyle bahis görüşülemedi.

YENİ KELAMLAR VERİLMESİ İSTENİYOR

Artık tüm ülkelerden, 1,5 derece maksadına uygun olarak ulusal hedeflerler belirlemeleri isteniyor. Bilim insanları, dünyanın 1,5 derece gaye için emisyonların 2030 yılına kadar 2010 düzeylerine kıyasla yüzde 45 azaltılması ve akabinde da 2050’ye kadar net sıfır emisyona düşürülmesi gerektiğini iddia ediyor.

BM, eski yahut revize edilen ulusal gayelerin hala yetersiz olduğunu, amaçların, gerekli yüzde 45’lik kesintiden çok emisyonlarda yüzde 16’lık bir artışla sonuçlanacağı konusunda ikazda bulundu.

GÖZLER BU ÜLKELERDE

Emisyonda ülke olarak en büyük hissesi olan Çin’in başkanı Şi Cinping’in Glasgow’a gelmesi beklenmiyor. Lakin buna karşın Çin’in taahhütte bulunabileceği bedellendiriliyor.

Şi, 2020’de Çin’in 2060 yılına kadar net sıfır emisyona ulaşacağı kelamı verse de analistler, Pekin’in uygulamalarının sıcaklığın 1,5 dereceyi aşmasına yol açabileceğini belirtiyor.

Çin’in yanı sıra Suudi Arabistan, Rusya ve Avustralya dahil büyük fosil yakıt üreticileri de taahhütlerini güçlendirmeyi reddediyor. Brezilya ise hala Amazon ormanlarını kesmeyi sürdürüyor.

SICAKLIK ARTIŞININ TESİRİ

Paris İklim Mutabakatı’nın modülü olan ve 1,5 derecelik bir sıcaklık artışının gezegen için ne manaya geleceğini yakından incelemekle görevlendirilen Hükümetler Ortası İklim Değişikliği Paneli, 1,5 derece ile 2 derece ortasındaki farkın büyük hasarlara yol açabileceğini belirledi.

Buna nazaran, 1,5 derecelik artış; deniz düzeylerinin yükselmesi, mercan resiflerinin ziyan görmesi ve sıcak hava dalgaları, kuraklıklar, seller, daha şiddetli fırtınalar ve başka çok hava şartlarında artışa neden olsa da 2 derecelik artıştan çok daha az tesirli olacak.

Mevcut durumda sıcaklıklar halihazırda sanayi öncesi düzeylerin yaklaşık 1,1-1,2 derece üzerinde seyrediyor ve sera gazı emisyonları da artış eğiliminde.

2020’de Covid-19 kaynaklı karantinalar sırasında karbondioksit üretimi düşse de iktisatların toparlanmasıyla tekrar yükseldi. 1,5 derece maksadı için global emisyonların her yıl yüzde 7 azalması gerekiyor.

NELER YAPILMASI GEREKİYOR?

1,5 derece amacı için karbondioksit ve öbür sera gazlarının 2050’ye kadar emisyonunun durdurulması kural. Bu noktada fosil yakıtların yakılması, metan gazı oluşturan tarım ve hayvancılık, ağaçların kesilmesi ve birtakım endüstriyel süreçler gündeme geliyor.

Geniş karbon depoları vazifesi gören ormanlar, turbalıklar ve sulak alanların çoğaltılması tedbirler ortasında sıralanıyor.

Dorukta, 1,5 derece maksadının yanı sıra fakir ülkelere iklim konusundaki gayelere ulaşmaları için yardım edilmesini öngören iklim finansmanı, kömürün kademeli olarak kullanımına son verilmesi ve tabiata dayalı tahliller de masada olacak.

TÜRKİYE, İKLİM DEĞİŞİKLİĞİYLE UĞRAŞTA ÖNCÜ ROL ÜSTLENME KELAMI VERİYOR

Ekim başında Paris İklim Muahedesi’ni onaylayan Türkiye, 2053 net sıfır amacına giden yol haritasını belirleyebilmek maksadıyla 2022’nin başlarında kapsayıcı bir İklim Şurası oluşturacak.

Etraf ve Şehircilik Bakanlığının ismi “Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı” olarak değiştiren Türkiye; güç, tarım, sanayi, ulaşım, iktisadın her bölümünde, iklim gündemiyle uyumlu güçlü siyasetler uygulamaya ve global iklim hareketinde öncü bir rol üstlenme kelamı veriyor.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da eylülde BM Genel Şurasında yaptığı konuşmada, önlem alınmadığı takdirde 1,5 derece amacının çok da mümkün olmayacağına işaret ederek “Bunun için öncelikle ve en çok da iklim değişikliğine yol açan problemlerin ortaya çıkmasında tarihi sorumluluğu olan ülkelerin elini taşın altına koyması kaidedir.” sözünü kullanmıştı.

“Dünya 5’ten büyüktür” tespitini, iklim değişikliği konusunda da tekrarladıklarını söyleyen Erdoğan, şu değerlendirmelerde bulunmuştu:

“Tabiata, havamıza, suyumuza, toprağımıza, yeryüzüne kim en çok ziyanı verdiyse, doğal kaynakları kim vahşice sömürdüyse, iklim değişikliğiyle gayrete en büyük katkıyı da onlar yapmalıdır. Geçmişten farklı olarak bu kere kimsenin, ‘Ben güçlüyüm, fatura ödemem’ deme hakkı yoktur. Zira iklim değişikliği, insanoğluna epeyce adil davranıyor. Avrupalı-Asyalı, Amerikalı-Afrikalı, zengin-fakir farkı dinlemeden herkese birebir muameleyi yapıyor.”