Anne şefkatiyle vira bismillah

GÖKHAN KARAKAŞ İstanbul – İzmir’de Akdeniz ve Egeli bayan balıkçılar buluştu. Seyir aygıtı ve balık bulucu kullanmadan denize açılarak klâsik prosedürlerle avlanan bayan balıkçılar, maviliklerin sunduğu rahmetle aile bütçelerine büyük katkı sağlıyor. İzmir Mordaoğan’dan açıldığı sularda lisan ve barbun balığı avlayarak çocuklarını büyüten Zeynep Karaca, “Denizi kendim üzere yani anne üzere görürüm. Şefkatine sığınır, sunacağı rahmete inanırım” diyor. Mersin Erdemli’de ağlarını seren Ayşe Işın ise, “Merhum annemden öğrendiğim tekniklerle denizden rızkımızı çıkartıyorum. Onu mahcup etmemek için kâfi balık avladığımda limana dönerim” diye konuşuyor. 

Türkiye’nin iç sularında ve deniz kıyılarında balık avcılığı yapan yaklaşık 20 bin tekne bulunuyor. Bu teknelerin yüzde 90 oranındaki büyük çoğunluğu klasik formüllerle kıyılarda avlanan küçük ölçekli balıkçılara ilişkin. Pasif av araçları ve 12 metreden küçük teknelerle kıyıya yakın bölgelerde tıpkı gün içinde avlanan kıyı balıkçılarının içinde bayanlar da var. Ekseriyetle sabah erken saatlerde çıktıkları denizden öğlen saatlerinde dönerek mesken işlerini yapan balıkçı bayanlar, denizden kopmadan hayatlarını sürdürüyor. Birleşmiş Milletler tarafından çok önemsenen klasik metotlarla avcılık yapan bayan balıkçılar geçtiğimiz günlerde WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Muhafaza Vakfı) tarafından buluşturuldu.

‘Deniz kalender bir anne’

Mersin Erdemli’den İzmir’e giden bayan balıkçılar, küçük ölçekli balıkçılığın hem ülke hem aile iktisadına nasıl katkı yaptığını tecrübelerini birbirine anlatarak paylaştı. Mordoğan Su Eserleri Kooperatifi üyesi Zeynep Karaca, babası Yusuf Karaca’dan kendisine miras kalan balıkçılığın hayatının vazgeçilmez bir modülü olduğunu anlattı: “35 yıldır denizdeyim. Merhum eşim Latif’in teknesiyle yıllarca bir arada avlandık. Onun en büyük yardımcısı oldum. Hatta hastalandığı için tek başıma çıktım uzun mühlet. Deniz o denli şefkatlidir ki, sen güzel olursan o sana daha âlâ olur. Üç çocuğumu balık tutarak büyüttüm. Lisan ve barbun meskenimi geçindirdi. Evvelce günde 50 kilo avladığım balık şimdilerde 10 kiloya kadar düştü. Deniz kalender bir annedir, uygun bakarsan hayat verir.”

‘Yaşam biçimim oldu’

Erdemli’deki balıkçılardan Şengül Göktepe ise çocukken babasının teknesine saklanarak çıktığı balık avının artık ömür biçimi olduğunu söyledi. Göktepe, “Denize açılmayı çok seviyorum. Denizin rahmetini, ağlara dolan balıkları ışıltısını yaşadıkça kopamıyorum maviliklerden. Bayanın her şeyi yapabileceğine ve bayanın balıkçılık mesleğine çok yakıştığını biliyorum” dedi. Mordoğan bayan balıkçılarından Aslı Köseler de kayınvalidesi Hayriye Köseler’in takviyesi ve teşvikiyle başladığı balıkçılığın artık ömür biçimi olduğunu belirtti.

‘Ev işlerini de aksatmadım anneliğimi de’

Mersin’deki Faziletli Su Eserleri Kooperatifi’ndeki birkaç bayan balıkçıyı temsil eden Ayşe Işın da çocukluğundan itibaren annesiyle çıktığı maviliklere her vakit hayran olduğunu vurguladı. Işın, “Annem Şerife Sümbül çok düzgün bir balıkçıydı. Ağabeyim Ömer ile bizi tekneye alıp enginliklere götürürdü. Çocukluğumdan beri yaz kış teknenin üstünde balık avlıyorum. Balıkhanede kendi balığımı gururla satıyorum. Karides, lisan balığı, lagos ve sardalya en çok tuttuğum tipler. Evvelce öteki balıkçılar ve balıkhanedekiler şaşırıyordu, uğraş etmekten yılmadım, ağları temizledim, dalgalarla boğuştum, uykusuz kaldım lakin başardım. Şerife Anne Ağ Örme Atölyesi’ni açmak için çabalıyorum. Böylelikle yöremizde denize çıkmayan balıkçı eşleri ağ örerek iktisada katkı sağlayabilir” diye konuştu.

‘Tekneye ortak olurlarsa görünür olurlar’

Bayan Balıkçılar Derneği Lider Yardımcısı Sevinç Konkuş, “Binden fazla bayan balıkçımız var. Büyük çoğunluğu eş ya da babalarının balıkçı dokümanlarıyla avlanıyor. Sayılarının artması için bayan balıkçıların teknelere ortak hatta tekne sahibi olması gerekiyor. Zira böylelikle balıkçı kooperatifine de ortak olabiliyorlar. Hissedar olurlarsa kayıtlarda da görünecekler ve devlet farkında olacak. Sigorta primlerinin balıkçılık mesleğinden ödenmesi ve devletin yardımlarından faydalanmaları büyük bir adım olacaktır” dedi.