Kamondo’nun anıt mezarı harabeye döndü! ‘Şok oldum, çok büyük bir ayıp’

İstanbul’da yaşayan bir çok kişinin varlığından bile habersiz olduğu Hasköy’de D-100 Karayolu’nun çabucak yanındaki Abraham Salomon Kamondo’nun anıt mezarı harabeye dönmüş durumda.

Anıt, 19. yüzyılın en zenginlerinden olan 1781 yılında dünyaya gelen Salomon Kamondo’ya ilişkin. Kırım Savaşı’nı finanse ettiği üzere Osmanlı hazinesine borç veren ünlü Osmanlı bankeri Salomon Kamondo, tıpkı vakitte Osmanlı finans sisteminin de kurucusu.

Şirket-i Hayriye ve Dersaadet Tramvay Şirketi’ne iştirakleri, Altıncı Daire-i Belediye’nin kuruluşuna verdikleri katkılar, en değerli teşebbüsleri ortasında Banker Sokak ve Bankalar Caddesi’ni birleştiren en bilindik kent yapılarından biri olan Kamondo Merdivenleri de Salomon Kamondo tarafından inşaa ettirildi. Sekiz biçiminde, iki istikametli merdivenlerde birçok dizi ve sinema de çekildi.

1873 yılında Paris’te hayatını kaybeden Kamondo’nun cenazesi vasiyeti üzerine İstanbul’a getirilerek 14 Nisan 1873’te Hasköy Mezarlığı’nda evvelce inşa ettirdiği anıt mezarda toprağa verildi.

ANIT MEZARIN İÇİ HARABEYE DÖNDÜ

1952 yılında D-100 karayolu, mezarlığın içinden geçince mermer taşları bile İtalya’nın Carrare bölgesinden getirilen görkemli anıt mezarı sahipsiz kaldı. Vakit içinde taşları etraftaki ‘insan gücüyle’ kırıldı, anıt mezarın içi harabeye döndü. Dizaynıyla dikkat çeken anıt mezarı, evsizler ve uçucu unsur bağımlıları da barınak olarak kullanıyor.

‘BURANIN DÜZENLENİP KAMONDO AİLESİNİN KATKILARINA YAKIŞACAK HALE GETİRİLMELİ’

Abraham Salomon Kamondo’yu anlatan araştırmacı Müellif Selçuk Eracun, “Abraham Salomon Kamondo ailesi engizisyon mağduru bir ailedir. Sefarad Musevilerinden olan aile daha evvel Venedik’e gidip sonra İstanbul’a gelmiştir.

Kamondo, İstanbul’da iş adamı olup bankerlik konusunda işler beceren bir insandır. Bu aile Osmanlı’nın da faydalanacağı bir aile olmuştur. Kamondo, Türkiye’nin hala kullandığı birtakım yatırımların da yatırımcısıdır.

Bunlardan en değerlisi Bankalar Caddesi’ne yaptırmış olduğu hanlardır. Serdar-ı Ekrem Caddesi’ndeki Kamondo ailesinin binası ve mimari estetiği ile dikkat çeken Kamondo merdivenleri de bu aile tarafından yaptırılmıştır. Kamondo’nun mezarı Paris’ten vasiyeti üzerine İstanbul’a getirilmiş ve Halıcıoğlu’nda defnedilmiştir. Aslında burası bir Yahudi mezarlığı.

Bu alan vakit içerisinde kentin genişlemesi ve nüfusun artmasıyla birlikte atıl vaziyete gelmiştir. Kamondo, aslında bugün kullanmış olduğumuz toplu taşımanın yapı taşlarından birisi olan Şirket-i Hayriye’nin, tramvay yatırımcılığının ve bugün Beyoğlu 6. Daire olarak bildiğimiz yapının kuruluşunda çok büyük emek sarfetmiştir. Mezar tam yolun ortasında kalmakta ve yaya gelecek olan vatandaşların ziyaret etmesi için pek elverişli bir yer değil.

Bakımsızlıktan ötürü mezarlığın aldığı makûs bir vaziyet de var. Buranın düzenlenip Kamondo ailesinin İstanbul’a yaptığı katkılara yakışacak halde ziyarete açılması kent için değerli olacaktır zira Kamondo ailesi bugün dünya çapında tanınıyor. Vasiyeti buraya gömülmekti bu alan düzenlenirse hakettiği bedeli kazanacaktır”dedi.

‘ŞOK OLDUM ÇOK BÜYÜK BİR AYIP’

Kamondo’nun mezarını ziyarete gelen Alfrant Masıs Bedrosıan karşılaştığı görüntü karşısında hayrete düştüğünü lisana getirdi. Bedrosıan, “Burayı bu halde görünce şok oldum. Diğer bir yer olsaydı herhalde kıyametler kopardı.

Şok oldum çok büyük bir ayıp. Belediyenin buraya sahip çıkmaması üzücü. Bu adamların Osmanlı’ya bu kadar katkıları olmuştur, burası önemli”diye konuştu.

Kamondo merdivenleri Solomon Kamondo tarafından yaptırıldı.
Fotoğraf: Rojda Altındaş (DHA)