Prof. Dr. Kozanoğlu: Kolonu ikinci kattan başlayan binaya bile rastladık

İzmir İktisat Üniversitesi (İEÜ)  İnşaat Mühendisliği Kısım Lideri Prof. Dr. Celalettin Kozanoğlu, geçen yıl 30 Ekim’de meydana gelen 6.6 büyüklüğündeki zelzelenin yıl dönümünde konuşarak vatandaşları uyardı, yapılması gerekenleri anlattı. İzmir’deki yapı stoğunun eski olduğunu lakin her eski yapının da inançsız olmadığını belirten Prof. Dr. Kozanoğlu, “Bundan 30-40 yıl evvel, yer etütleri günümüzdeki kadar hassas yapılmıyordu. Binanın yapısı, tabanla ilgisi şimdiki üzere ayrıntılı incelenmiyordu. Artık teknik sistemler arttı. Sarsıntının ve binanın özelliklerini biliyor, hatta kaydediyoruz. Sarsıntı sırasında binadaki esnemenin, yer değiştirmenin ne kadar olması gerektiğini tahlil ediyoruz. Taban ve yapı etkileşimi, sarsıntının kuvvetini artıran ya da eksilten özellikler oluşturuyor. Fakat unutulmamalı ki, her zelzelenin kendine has bir titreşim dönemi vardır. Örneğin, 2 katlı binaya da çok katlı binaya da ziyan verebilecek sarsıntı dönemleri olabilir. Birtakım bireylerde ‘Zemin berbat bile olsa, az katlı binaya kolay kolay bir şey olmaz’ algısı var. Lakin bu tavır, bilimsel ve gerçek değil. Az katlı binaların zelzelede daha güç yıkılacağı, her vakit daha güçlü olduğu üzere bir genelleme gerçekçi olmaz” dedi.  

‘ÖNCE GÜVENLİK SONRA ESTETİK’

Prof. Dr. Kozanoğlu, şöyle devam etti:

“Sadece mühendislik değil, mimari proje yapılırken de öncelik her vakit bina dayanıklılığı olmalı. Bina için en öncelikli durum, can güvenliğidir. Can güvenliğini, sırasıyla fonksiyonellik ve estetik takip etmeli. Bu noktada mimari ayrıntıların da bina güvenliğini destekleyici formda olması gerekiyor. Bina yapılırken kesinlikle bunlara dikkat edilmeli.”

‘TAM KARŞITI BİR DURUM OLMALI’

Yapı sigortası ile ilgili tekliflerde bulunan Prof. Dr. Kozanoğlu, “Yapı sigortası aslında çok değerli bir konu. Ancak bu noktada bir değişikliğe gereksinim var. Ülkemizde, bina tamamlandıktan sonra inceleme yapılıyor ve yapı sigortası oluşturuluyor. Halbuki bu durumun tam aykırısı olması lazım. Bina, inşa edilmeye başlanmadan evvel proje görülür, proje ile ilgili incelemeler yapılır ve uygulamalar belirlenir. Tüm bu evreler incelendikten sonra da binanın üretimine teknik olarak mani olup olmadığına karar verilir. İşte yapı sigortası da tam bu etapta, bina şimdi proje basamağındayken yapılmalıdır” sözlerini kullandı.

‘350’YE YAKIN BELGE İNCELEDİK’

Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Vilayet Müdürlüğü’ne bağlı Kentsel Dönüşüm İtiraz Komitesi’nin da başkanlığını yapan Prof. Dr. Kozanoğlu, buradaki çalışmalar ile ilgili de “Komisyonda 5 yıldır misyon alıyorum. Kurulumuzda, kentsel dönüşüm kapsamında yıkım kararı alınan lakin çeşitli münasebetlerle itiraz edilen binaları inceliyoruz. Örneğin, binada 10 daire sahibi, yıkım konusunda anlaşıyor. Lakin kimi daire sahipleri duruma itiraz ediyor. Biz de bu süreçte bina incelemelerinin yasaya uygun olup olmadığı, hakikat bir sistem uygulanıp uygulanmadığı üzere birçok kriteri inceliyoruz. Örneğin, karot testinin nasıl yapıldığına bakarak binaya verilen ‘hasarlı’ kararında bir sorun olup olmadığına bakıyoruz. Son 1 yılda itirazlı olan 350’ye yakın evrak inceledik” dedi.

‘YA DEMİR EKSİKLİĞİ YA DA MATERYAL KALİTESİZLİĞİ VAR’

Zelzelede hasar alan binaların büyük çoğunluğunda demir eksikliği ya da gereç kalitesizliği tespit ettiklerini belirten Prof. Dr. Kozanoğlu, şöyle devam etti:

“Bu incelemeler sırasında bilhassa sarsıntıdan sonra ağır ya da orta hasar gören binalardaki eksikleri de görmüş olduk. Sarsıntıda hasar alan binaların büyük çoğunluğunda demir eksikliği ya da gereç kalitesizliği var. Binaların üretiminde projeye sadık kalınmadığını da görebiliyoruz. Bina; projede, kağıt üzerinde gerçek kurgulansa bile uygulama yanılgıları olabiliyor. Hasar gören binalardaki en büyük badirelerden biri de taban yapısının adeta hiçe sayılması. Demir kullanımındaki eksiklik de çok önemli sonuçlar doğuruyor. Maliyeti azaltmak için yapılan bu süreç, yıkıma davetiye çıkarıyor. Birtakım binaların kolonlarında, olması gerekenden yüzde 20-30 daha az demir kullanıldığını gördük. Binada, enine donatı dediğimiz; ‘etriye’ olarak isimlendirdiğimiz demir donatılar vardır. Bu etriyeler, kolonlardaki uzunluğuna demirleri sararak uygun aralıklarla yerleştirilir. Bu kurala uyulmayan birtakım binaların kolonlarında, uzunluğuna demirlerin burkulduğuna rastladık. Birçok binada kolonun içindeki uzunluğuna demirlerin burkularak eğildiğine ve kolon içinde büyük boşluklar meydana geldiğine de şahit olduk. Hatta birtakım kolonları ikinci kattan başlayan binaya bile rastladık.”