TÜBİTAK devrede! “3 kere yandığını görüyoruz”

Hurri-Mitanniler, Urartular, Asurlular, Medler, Persler, Büyük Tigran Krallığı, Romalılar, Sasaniler, Bizanslılar, Emeviler, Abbasiler, Mervaniler, Selçuklular, Artuklular, Eyyubiler, Akkoyunlular, Safeviler ve Osmanlıların da ortalarında yer aldığı birçok medeniyete mesken sahipliği yapan Diyarbakır’ın merkez Sur ilçesindeki Amida Höyük’te Kültür ve Turizm Bakanlığının müsaadesiyle, Dicle Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Yıldız başkanlığında yürütülen hafriyat çalışmaları devam ediyor.

Höyüğün eteklerinde sürdürülen hafriyatta 3 farklı katmanda yangın izine rastlandı.

“YANIK KATMANLARI MİLATTAN EVVEL 6500 İLE 5500 YILLARI ORTASINDAKİ TARİHTEDİR”

Hafriyat Heyeti Lideri Prof. Dr. İrfan Yıldız, AA muhabirine, bu yıl hafriyat çalışmalarının genel olarak höyük ile surlar ortasındaki alanda sürdürüldüğünü söyledi.

Höyüğün eteklerinde devam eden çalışmalarda iki “açma” oluşturduklarını belirten Yıldız, emellerinin buralarda rastgele bir kültür katmanının olup olmadığını tespit etmek olduğunu, açmalardan bilhassa ağır bir yanık katmanının geldiğini tespit ettiklerini söyledi.

Şimdiye kadar 3 farklı katmanda yanık katmanının ortaya çıktığını aktaran Yıldız, “Geç Neolitik ve Kalkolitik periyoda ilişkin olan bu katmanlarda kentin 3 kere yandığını görüyoruz. Bu yanık katmanları milattan evvel 6500 ile 5500 yılları ortasındaki tarihtedir. Günümüzden yaklaşık 8 bin 500 ile 7 bin 500 yıl öncesine ilişkin. Bu katmanlar için şimdilik kestirimi bir tarih veriyoruz.” diye konuştu.

TÜBİTAK TAHLİL YAPACAK

Ortaya çıkarılan katmanlardan numunelerin alındığını tabir eden Yıldız, şöyle devam etti:

“Numuneler karbon tahlillerinin yapılması gayesiyle TÜBİTAK’a gönderilecek. TÜBİTAK’taki tahliller çıktıktan sonra o periyot kentin hangi tarihlerde yandığı netleşecek. Muhtemelen kenti almaya çalışan düşmanlar kenti aldıktan sonra da ateşe verdiler. Biz bunu tarihin birçok devrinde görüyoruz.”

Amida’nın geçmişte pozisyonu münasebetiyle medeniyetlerin daima almak istedikleri bir kent olduğuna dikkati çeken Yıldız, bundan ötürü da birçok defa hücumlara maruz kaldığını ve çeşitli vakit dilimlerinde yakıldığını aktardı.

“DÜŞMANLARIN KENTİ ALMAYA ÇALIŞIRKEN CEZALANDIRMAK MAKSADIYLA YAKTIKLARINI KESTİRİM EDİYORUZ”

Güney kısmında yapılan hafriyat çalışmalarında da yanık katmanına denk geldiklerini tabir eden Yıldız, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Şehir pekala neden yakıldı? Düşmanlar kenti almaya çalışırken çok kayıp verdikleri vakit, kenti zorla ele geçirdikleri vakit o kenti cezalandırmak maksadıyla yaktıklarını görüyoruz. Bilhassa İslam tarihinde Moğolların yaktığı kentler çok meşhurdur. Birinci çağlarda da kentlerin yandığını Amida Höyük kazılarındaki katmanlarda görüyoruz. Yanıkların tahlili çıktıktan sonra Amida Höyük’ün tarihlendirilmesinde bize büyük bir kolaylık sağlayacaktır. Bu yanık katmanlarının milattan evvel hangi yıllara ilişkin olduğu netleşmiş olacak. Böylelikle Amida Höyük’ün yerleşim tarihi daha da somut kanıtlara oturmuş olacak.”

“HALAF LÜKTÜRÜNE İLİŞKİN MESKEN MİMARİSİNİ YANSITAN KONUT PLANI ORTAYA ÇIKTI”

Hafriyat çalışmalarında Halaf periyoda ilişkin mesken mimarisinin özelliklerini yansıtan bir mesken planının ortaya çıktığını anlatan Yıldız, şu bilgileri verdi:

“Halaf periyoduna ilişkin o günkü mesken mimarisinin özelliklerini yansıtan bir konutun planı ortaya çıktı. Daire planlı konutlara Tholos, onun önündeki dikdörtgen yere da Doromos diyoruz. Natürel bu çıkan Tholos yapısı devrin sivil mimarisine örnek olması açısından değer arz ediyor. Periyodun sivil mimarisi hakkında bize bilgi vermesi bakımından kıymetli. Genel prestijiyle baktığımız vakit milattan evvel 6100 ile 5500 yılları ortasında Halaf devri dediğimiz periyotta bu çeşit meskenlerin kullanıldığını görüyoruz.”

Hafriyatlarda Amida Höyük’te birebir vakitte çok sayıda Halaf devri seramiklerinin bulunduğunu, münasebetiyle Halaf kültürünün Amida’da ağır bir halde yaşatıldığını söyleyebileceklerini anlatan Yıldız, Tholos yapının en dikkat çeken özelliğinin planı olduğunu, meskenlerin temelinin taş materyalden, üst kısımlarında kerpiçten yapıldığını kaydetti.