TÜBİTAK Lideri, ‘Aperta Türkiye Açık Arşivi’ni tanıttı

TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal, ‘Uluslararası Açık Bilim Haftası’ nedeniyle düzenlenen aktiflikte, ‘Aperta Türkiye Açık Arşivi’ni tanıttı ve kurumun 2022 gayelerini açıkladı.

TÜBİTAK, ‘Uluslararası Açık Erişim Haftasını’ Aperta Türkiye Açık Arşivi’nin lansmanı ile kutladı. TÜBİTAK Lideri Prof. Dr. Hasan Mandal’ın iştirakiyle gerçekleştirilen aktiflikte hem Aperta Türkiye Açık Arşivi tanıtıldı, hem de açık bilimin ehemmiyeti vurgulandı.

Aktifliğin ana konuşmacısı olan Prof. Dr. Mandal, ‘Aperta Türkiye Açık Erişim Arşivi ile Ekosistemimizde Birlikte Başarma’ başlıklı bir sunum gerçekleştirdi. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2020 yılı Küresel Risk Raporu’ndaki verilere değinen Prof. Dr. Mandal, gelecek 10 yılda karşılaşılması beklenen salgın hastalıklar ve iklim değişiklikleri üzere sıkıntılara dikkat çekti.

Meselelerin tahliline yönelik çalışmalara ait bilgi paylaşımının artık gereklilik olduğunu tabir eden Mandal, bunun açık bilim ve açık erişim ile öğrenilebileceğini kaydetti. UNESCO’nun yayınlamış olduğu rapora da atıf yapan Prof. Dr. Mandal, raporun açık bilime olan gereksiniminin artık kritik değere sahip olduğunu kaydetti. Mandal, zahmetlerin bölgesel değil global boyutta olduğunu, bilginin üzerine inşa edilince ve paylaşılınca kıymetleneceğini lisana getirdi.

“AÇIK BİLİM, BİR KÜLTÜR HALİNE GELMELİ”

Karşılaşılan zahmetlerin seviyesi arttıkça açık bilime olan gereksinimin da arttığına vurgu yapan Prof. Dr. Mandal, ortak açık bilim anlayışının teşvik edilmesi, açık bilim için insan kaynaklarına, eğitime, dijital okuryazarlığa, kapasite geliştirmeye yatırım yapılması gerektiğine dikkat çekti.

ULAKBİM olarak TÜBİTAK’ın alt yapısının kuvvetli olduğuna işaret eden Mandal, açık bilim için farkındalık çalışmalarının ehemmiyetine değinerek, açık bilimin artık bir kültür haline gelmesi gerektiğini söyledi.

Mandal, bu kapsamda var olan ile yetinmeyip yeni arayışlara gereksinim olduğunu, memleketler arası paydaşlarla birlikte sürecin idare kısmının da şekillendirilmesi gerekliliğini vurguladı.

Prof. Dr. Mandal, şu değerlendirmelerde bulundu:

* Türkiye Cumhuriyeti olarak 2030 yılı sürdürülebilir kalkınma amaçlarını gerçekleştirmek için klasik bilimden gerekli olan bilime geçiş yapılmalı. Problemlerin tahlili için, ekonomik ve teknolojik gelişmenin ötesinde topluma gerekenler belirlenmeli.

* Çok disiplinli bakış açısıyla fen, mühendislik, sıhhat bilimlerinin yanında toplumsal ve beşeri bilimlerin de bu süreçte kuvvetli bir formda yer alacağı biçimde kapsayıcılığının geliştirilmesi gereklidir. Birlikte çalışmayı tetikleyecek yeni birlikte iş yapma modelleri oluşturulmalıdır.

Bilgiyi üreten ve bilgiyi kullanan ortasındaki etkileşimin çift taraflı olması gerektiğine vurgu yapan Prof. Dr. Mandal, bu durumun açık bilime muhtaçlık duyulan en kıymetli noktalardan biri olduğunu söyledi. “Teknoloji, sıkıntıların tahlili için tek başına kâfi değildir, zira teknoloji araçtır” diyen Mandal, “Dönüşüme muhtaçlık var. Sinerjiyi somut çıktıya dönüştürmek gerekiyor” sözünü kullandı.

Tüm ekosistem paydaşları üzere TÜBİTAK’ın da öğrenmeye devam ettiğini belirten Mandal, sürece etkin katkı veren bir kurum olduklarını vurguladı. Dönüşüme olan gereksinimi ön görerek bu bahisteki çalışmaları pandemiden de evvel yaptıklarına dikkat çeken Mandal, “TÜBİTAK olarak dayanak programlarımızda bilgiyi üreten ile bilgiyi kullananların birlikte çalışmasını sağlamaya çalışıyoruz. Zira artık bu durum tercihten çok mecburilik haline geldi ve bu durumu yöneten kurum TÜBİTAK” diye konuştu.

‘TÜBİTAK Açık Bilim Politikası’nın 14 Mart 2019’da TÜBİTAK İdare Şurası tarafından kabul edilerek yayımlandığını hatırlatan Mandal, “Süreç idaresi, araştırma datalarının saklanması ve korunması, gerekli alt yapı ve düzenleyici bileşenlerin sağlanması yapılmazsa bu stil gayretler sonuçsuz kalacaktır. Biz dayanak programları ile gerekeni yapmaya çalıştık” değerlendirmesinde bulundu.

Prof. Dr. Mandal, “Araştırma yapmak yerine yönetmeyi ön planda tutmaya çalışıyoruz. Araştırma sürecini yönetebilmek için datayı yönetebilmeniz lazım. Bu bilgi ömür döngüsü olarak bakıldığında bulunabilir, ulaşılabilir ve tekrar kullanılabilir olmalıdır” sözünü kullandı.

“2022 MAKSADIMIZ SÜREÇ İDARESİNİN TÜM BİLEŞENLERİYLE SAĞLANMASI”

Türkiyenin açık arşivi Aperta ile ilgili konuşan Prof. Dr. Mandal, “55 binin üzerinde yayın ve 4 tane data seti bu ortamda ulaşılabilir durumda. Bu bilgi setlerinden biri, Kovid-19 odaklı.  Araştırmacılarımız, ulusal data depomuz olan Aperta’ya, adil ve eşit şartlarda erişilebiliyor. Aperta, araştırmacılarımızın datalarının saklanmasına imkan sağlıyor” dedi.

“2022 amacımız, TÜBİTAK açık bilim portalı olarak tüm bileşenleri ile birlikte sürecin idaresinin sağlanması. Esasen 11. Kalkınma Planında da buna açık bir biçimde atıfta bulunulmuştur” diyen Mandal, “Bu noktada yapılacak olan araştırma bilgilerinin uzun mühlet saklanması ve kullanılabilmesi, referansları olması, dinamik bir yapı ve sürümler halinde yeni versiyonlarının geliştirilebilmesi. Görüş, teklif ve dayanaklara açığız” değerlendirmesinde bulundu. DHA